ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ

Η ΑΝΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΕΒΑΣΜΟΥ

Η ΠΑΡΡΗΣΙΑ ΔΙΩΧΝΕΙ ΤΗΝ ΕΥΛΑΒΕΙΑ Η παρρησία είναι αναίδεια και διώχνει μακριά τον φόβο του Θεού σαν τον καπνό που βάζουμε στις μέλισσες, για να απομακρυνθούν από την κυψέλη. (...) Η παρρησία στον υποτακτικό είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του, γιατί διώχνει την ευλάβεια. Συνήθως στην παρρησία επακολουθεί η ανταρσία και έπεται η αναισθησία και η αδιαφορία για τις μικρές αμαρτίες στην αρχή, τις οποίες σιγά-σιγά συνηθίζει κανείς και τις βλέπει μετά φυσιολογικές· αλλά ανάπαυση στο βάθος της ψυχής δεν υπάρχει παρά μόνον άγχος. Ούτε και μπορεί να καταλάβη ο άνθρωπος τι έχει, γιατί η καρδιά εξωτερικά είναι γλιτσιασμένη και δεν αισθάνεται τις στραβοξυλιές που κάνει.   ΑΛΛΟ ΠΡΑΓΜΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΛΟΤΗΤΑ ΚΙ ΑΛΛΟ Η ΠΑΡΡΗΣΙΑ Άλλο πράγμα είναι η απλότητα άλλο η παρρησία. Η απλότητα έχει και ευλάβεια μέσα της και κάτι το παιδικό. Η παρρησία έχει θράσος. Και στην ευθύτητα πολλές φορές μπορεί να υπάρχη αναίδεια. Μέσα στην ευθύτητα και μέσα στην απλότητα πολλές φορές κρύβεται πολλή αναίδεια, όταν δεν προσέχη ο άνθρωπος. Λέει: «Εγώ είμαι ευθύς χαρακτήρας» ή «εγώ είμαι απλός» και μιλάει με αναίδεια, χωρίς να το καταλαβαίνη. Άλλο όμως απλότητα άλλο αναίδεια. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΣΥΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΦΟΒΟΣ ΘΕΟΥ Πνευματική συστολή είναι ο φόβος του Θεού, με την καλή έννοια. Ο φόβος αυτός, το σφίξιμο αυτό, φέρνει αγαλλίαση, στάζει μέλι στην καρδιά· πνευματικό μέλι! Βλέπεις, ένα μικρό παιδάκι που είναι συνεσταλμένο σέβεται τον πατέρα του, συμμαζεύεται, και από την πολλή συστολή δεν κοιτάζει τον πατέρα του. Πάει να ρωτήση κάτι, κοκκινίζει! Αυτό είναι για να το βάλης στο εικονοστάσι. Άλλο παιδί σκέφτεται: «Πατέρας μου είναι» και τεντώνεται μπροστά του απρόσεκτα, με θράσος. Και όταν θέλη κάτι, ζητάει με απαίτηση να του το δώσουν, χτυπάει τα πόδια του κάτω, απειλεί.   Σε μια οικογένεια καλή τα παιδιά κινούνται ελεύθερα. Υπάρχει ο σεβασμός, χωρίς τα παιδιά να είναι κουμπωμένα· δεν υπάρχει στρατιωτική πειθαρχία. Χαίρονται τον πατέρα τους, την μάνα τους, και εκείνοι τα χαίρονται. «Η αγάπη δεν γνωρίζει εντροπή», λέει ο Αββάς Ισαάκ (1). Έχει θάρρος, με την καλή έννοια. Έχει ευλάβεια, σεβασμό μέσα της αυτή η αγάπη· νικάει δηλαδή τον φόβο. Ένας έχει συστολή, διστάζει, αλλά και φοβάται, γιατί δεν έχει την πραγματική συστολή.  Άλλος έχει συστολή, αλλά δεν φοβάται, γιατί έχει την πραγματική, την πνευματική συστολή. Όταν είναι πνευματική η συστολή, αισθάνεται κανείς χαρά. Το παιδάκι λ.χ. αγαπάει τον πατέρα και την μάνα του με παρρησία, κατά κάποιον τρόπο· δεν φοβάται μην το χτυπήσουν. Παίρνει το καπέλλο του πατέρα του, και αξιωματικός να είναι, το πετάει και χαίρεται.  Έχει την καλή απλότητα· δεν έχει την αναίδεια. Να ξεχωρίσουμε την απλότητα από την αναίδεια. Αν λείψη ο σεβασμός, η συστολή, φθάνουμε στην παρρησία, στην αναίδεια. Και ακούς μετά την κοπέλα να κάθεται ξαπλωμένη και να λέη: «Μάνα, φέρε μου ένα ποτήρι νερό! Κρύο να είναι!... Α, δεν είναι κρύο. Κρύο σου είπα να μου φέρης».  Έτσι ξεκινούν και φθάνουν ύστερα και λένε: «Και γιατί η γυναίκα να φοβάται τον άνδρα;» (Εφ. 5,33) Μέσα στον φόβο όμως υπάρχει ο σεβασμός και μέσα στον σεβασμό υπάρχει η αγάπη. Κάτι που το σέβομαι, το αγαπώ κιόλας, και κάτι που το αγαπώ, το σέβομαι. Η γυναίκα να σέβεται τον άνδρα. Ο άνδρας να αγαπά την γυναίκα. Αλλά τώρα ισοπεδώνουν τα πάντα και διαλύονται μετά οι οικογένειες, γιατί πιάνουν το Ευαγγέλιο ανάποδα.  «Πρέπει η γυναίκα να υπακούη», λέει ο άνδρας. Μα, αν δεν έχης αγάπη, δεν μπορείς ούτε ένα γατί να υποτάξης. Αν δεν έχης αγάπη, ο άλλος δεν πληροφορείται, και ούτε ένα ποτήρι νερό δεν μπορείς να του ζητήσης να σου φέρη. Όταν κανείς σέβεται τον άλλον, τον ίδιο τον εαυτό του σέβεται, αλλά τον εαυτό του δεν τον υπολογίζει. Ο σεβασμός προς τον άλλον έχει φιλότιμο. Ενώ, όταν προσέχη κανείς τον εαυτό του, αυτό δεν έχει φιλότιμο. 1) Βλ. Ισαάκ Σύρου, Ασκητικά, Λόγος ΝΗ΄, σ. 236.