Καὶ πῶς θὰ καταλάβω, Γέροντα, ἂν στενοχωριέμαι ἀπὸ φιλότιμο;
–Ὅποιος στενοχωριέται ἀπὸ φιλότιμο, ρίχνει τὸ βάρος ἐπάνω του· ἐνῶ, ὅποιος στενοχωριέται ἀπὸ ἐγωισμό, ρίχνει τὸ βάρος στοὺς ἄλλους καὶ λέει ὅτι τὸν ἀδικοῦν. Θίγεται ὁ ἐγωισμός του, κατεβάζει τὰ μοῦτρα, δὲν μιλάει... Νά, σήμερα δυὸ ἀδελφὲς ἔκαναν μιὰ ζημιά. Ἔκανα καὶ στὶς δύο παρατήρηση. Καὶ οἱ δύο λυπήθηκαν καὶ ἔσκυψαν τὸ κεφάλι. Ἡ μία ὅμως λυπήθηκε ἀπὸ φιλότιμο, γιατὶ μὲ στενοχώρησε μὲ τὴν ζημιὰ ποὺ ἔκανε, ἐνῶ ἡ ἄλλη λυπήθηκε ἀπὸ ἐγωισμό. Ἡ πρώτη ντρεπόταν ἀκόμη καὶ νὰ μὲ κοιτάξη. Ἡ ἄλλη, γιὰ νὰ μὴ χάση τὴν ὑπόληψή της, πῆγε ἀμέσως νὰ δικαιολογηθῆ, χωρὶς νὰ ἐξετάση πόσο μεγάλη ἦταν ἡ ζημιά.
Σκέφθηκε: «Ξέπεσα στὰ μάτια τῶν ἄλλων· δὲν θὰ μ ̓ ἔχουν πιὰ ἐμπιστοσύνη.
Πῶς νὰ δικαιολογήσω τώρα τὸ σφάλμα μου, γιὰ νὰ μὴ χάσω τὴν ὑπόληψή μου;».
Ἂν ἀναγνώριζε τὸ σφάλμα της καὶ ἔπαιρνε τὸ βάρος ἐπάνω της, θὰ εἶχε μέσα της παρηγοριά. Αὐτὴ ὅμως προσπάθησε νὰ δικαιολογηθῆ, γι ̓ αὐτὸ ἀνάπαυση μέσα της δὲν εἶχε. Γιατί, ὅταν δικαιολογούμαστε, δίνουμε χῶρο στὸν διάβολο, ὁπότε ἔρχεται, μᾶς κάνει λεπτὴ ἐργασία καὶ μᾶς στενοχωρεῖ· ἐνῶ, ὅταν παίρνουμε ὅλο τὸ βάρος ἐπάνω μας, τότε καὶ ὁ Θεὸς μᾶς παίρνει ὅλο τὸ βάρος. Ἂς κανονίσουμε λοιπὸν ποιό ἀπὸ τὰ δυὸ θὰ διαλέξουμε: τὴν ταπείνωση ποὺ δίνει ἀνάπαυση ἢ τὸν ἐγωισμὸ ποὺ φέρνει στενοχώρια, ἄγχος καὶ ταραχή;

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς» -74-

Του.Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου
Όσοι δεν πρόσεξαν και απέκτησαν κακές συνήθειες, όταν ζούσαν κοσμική ζωή, ας δέχωνται αγόγγυστα μετά την μεταστροφή τους τον πόλεμο του εχθρού, χωρίς όμως να καλλιεργούν επιθυμίες κακές. Αν αγωνισθούν έτσι, θα εξαγνισθούν και θα φθάσουν στην κατάσταση των αγνών ανθρώπων, οι οποίοι ούτε αμαρτίες μεγάλες γνώρισαν ούτε κακές συνήθειες απέκτησαν ούτε και μεγάλο πόλεμο δέχονται. Και αν αξιοποιήσουν ως πείρα τις προηγούμενες πτώσεις τους , θα προχωρήσουν πολύ. Αν κάποιος προχωράη μέσα σε ένα ναρκοπέδιο και δεν γνωρίζη την περιοχή, θα είναι αναγκασμένος να προχωράη πολύ αργά και προσεκτικά, αλλιώς θα τιναχθή στον αέρα. Ενώ, αν γνωρίζη λίγο-πολύ την περιοχή , μπορεί να έχη και τραύματα, αλλά, με την πείρα που έχει, προχωράει σταθερά και γρήγορα. Αν ασχοληθή κανείς με το ακαλλιέργητο χωράφι της ψυχής του, θα ξερριζώση όλα τα αγκάθια των παθών της και θα φυτέψη στην θέση τους αρετές. Αυτή η εργασία όμως είναι επίπονη και χρειάζεται θέληση πολλή και υπομονή.

Γέροντος Παΐσιου Αγιορείτου.