Του.Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου 

Ὁ ἀγωνιστὴς τρόπους μηχανεύεται.
–Γέροντα, βλέπω ὅτι, καθὼς τὰ χρόνια περνοῦν, τὸ κουράγιο λιγοστεύει καὶ δὲν μπορῶ νὰ κάνω πολλὲς μετάνοιες.
–Εἶναι φυσικό, ὅσο περνάει ἡ ἡλικία, οἱ σωματικὲς δυνάμεις νὰ ἐλαττώνωνται σιγὰ-σιγά. Συνέχισε φιλότιμα τὸν ἀγώνα σου καί, ὅταν δὲν μπορῆς νὰ κάνης πολλὲς μεγάλες μετάνοιες, νὰ τὶς ἀντικαταστήσης μὲ μικρὲς ἢ μὲ τὴν εὐχή. Μπορεῖς ὅμως καὶ τὶς μεγάλες μετάνοιες νὰ μὴν τὶς κάνης ὅλες μαζί. Κάνε στὴν ἀρχὴ ἕνα ἑκατοστάρι κομποσχοίνι καὶ ὕστερα κάνε πέντε μετάνοιες. Μετὰ ἀπὸ δέκα κομποσχοίνια θὰ ἔχης κάνει πενῆντα μετάνοιες. Ὁ τρόπος αὐτὸς μὲ τὶς ἐναλλαγὲς εἶναι ξεκούραστος ἀλλὰ καὶ ὠφέλιμος. Ἂν πῆς στὸν ἄλλον νὰ κάνη πενῆντα μετάνοιες, θὰ σοῦ πῆ: «Ἄ, πῶς θὰ κάνω τόσες πολλὲς μετάνοιες;». Λίγες-λίγες ὅμως γίνονται εὔκολα.
–Γέροντα, αὐτὲς τὶς μέρες πονοῦν πολὺ τὰ πόδια καὶ ἡ μέση μου.
–Ἂν κάνης λίγες μετάνοιες, θὰ σὲ βοηθήσουν.
–Καὶ ὅταν πονάω, Γέροντα;
–Μόνη σου θὰ βρῆς τί σὲ βοηθάει, δοκιμάζοντας λίγο-λίγο. Ἐγώ, ὅταν ἔχω δυσκολία μὲ τὴν μέση, δὲν ὁρίζω στὸν ἑαυτό μου πόσες μετάνοιες θὰ κάνω, ἀλλὰ κάνω, μέχρι νὰ ...ἀνάψη κόκκινο φῶς. Τότε σταματῶ καὶ σὲ λίγο πάλι συνεχίζω, μέχρι νὰ ξανανάψη κόκκινο φῶς. Θυμᾶμαι, ὁ Παπα-Τύχων42, ὅταν εἶχε γεράσει καὶ δὲν μποροῦσε νὰ σηκωθῆ ὅταν ἔπεφτε καὶ ἔκανε μεγάλες μετάνοιες, ἔδεσε ἕνα χοντρὸ σχοινὶ ψηλὰ στὸ ταβάνι καὶ τραβιόταν ἀπὸ αὐτό, γιὰ νὰ σηκωθῆ. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο συνέχισε νὰ κάνη μετάνοιες καὶ νὰ προσκυνάη τὸν Θεὸ μὲ εὐλάβεια μέχρι τὶς τελευταῖες σχεδὸν ἡμέρες τῆς ζωῆς του. «Ὁ ἀγωνιστής, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, τρόπους μηχανεύεται»43.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ ΣΤ’ «Περί Προσευχής» -41-

42Βλ. Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα, σ. 15-40.
43Πρβλ. Ἀββᾶ Ἰσαὰκ τοῦ Σύρου, Οἱ Ἀσκητικοὶ Λόγοι, Λόγος ΚΘ ́, σ. 108.