Του.Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου 

Ἀντιμετώπιση τοῦ πόνου.
–Γέροντα, ποιόν πόνο λέτε ἀνυπόφορο;
–Τὸν πόνο ποὺ κάνει νὰ τρέχουν δάκρυα ἀπὸ τὰ μάτια! Αὐτὰ τὰ δάκρυα δὲν εἶναι οὔτε μετανοίας οὔτε ἀγαλλιάσεως· ποῦ ὑπάγονται; τί λέτε;
–Μαρτύριο δὲν εἶναι, Γέροντα;
–Ἔμ, μαρτύριο εἶναι!
–Γέροντα, ὅταν ἔχω δυνατὸ πόνο, δυσκολεύομαι νὰ πῶ «δόξα Σοι ὁ Θεός».
–Γιατί δυσκολεύεσαι; Νὰ σκέφτεσαι τί τράβηξε ὁ Χριστός. Ξύλο, ὀνειδισμούς, φραγγέλωμα, σταύρωση8! Καὶ ὅλα τὰ ὑπέμεινε, «ἀναμάρτητος ὤν», γιὰ τὴν σωτηρία μας. Καὶ ἐσύ, ὅταν πονᾶς, νὰ λές: «Γιὰ τὴν ἀγάπη Σου, Χριστέ μου, θὰ ὑπομείνω».–Γέροντα, τί χρειάζεται γιὰ νὰ ξεπεράσης τὸν πόνο;
–Παλληκαριά, βία χρειάζεται.
–Καὶ τὸν ἀνυπόφορο πόνο πῶς τὸν ἀντιμετωπίζει κανείς;
–Ἂν εἶναι κοσμικός, μὲ τὸ τραγούδι, ἂν εἶναι πνευματικὸς ἄνθρωπος, μὲ τὴν ψαλμωδία... Ὁ πατέρας μου μιὰ φορὰ εἶχε πυρετὸ καὶ πολὺ πονοκέφαλο. Τί κάνει λοιπόν; Παίρνει καὶ τρώει μιὰ ἁλμυρὴ σαρδέλα, πίνει καὶ ἕνα ποτήρι κρασὶ καὶ ἄρχισε νὰ τραγουδάη τὸ «Ξύπνα, καημένε μου ραγιᾶ» καὶ ἄλλα τραγούδια τῆς κλεφτουριᾶς καὶ ἔγινε καλά! Ἔτσι καὶ ἐμεῖς νὰ ψέλνουμε, γιὰ νὰ διασκεδάζεται ὁ πόνος! Κι ἐγὼ μιὰ μέρα κρύωσα καὶ εἶχα ἕναν πονοκέφαλο, ποὺ πήγαινε νὰ σπάση τὸ κεφάλι μου.

Ἄρχισα λοιπὸν μιὰ πολὺ ὡραία ψαλμωδία καὶ μοῦ ἔφυγε ὁ πονοκέφαλος.
-ψαλμωδία μαζὶ μὲ τὴν εὐχὴ πολὺ βοηθάει σ ̓ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις· ἁπαλαίνει τὴν ψυχή, τὴν γλυκαίνει, γιατὶ οἱ συνεχεῖς θλίψεις καὶ οἱ πόνοι τὴν καταβάλλουν καὶ τῆς δημιουργοῦν ψύξη. Καὶ χθὲς βράδυ δὲν μποροῦσα νὰ κοιμηθῶ ἀπὸ τὸν πόνο. Εἶπα πώς, ἂν δὲν ξημερώσω καὶ πεθάνω, τότε θὰ ἔχω ...μεγάλη μέρα. Στὴν ἄλλη ζωὴ δὲν θὰ βραδιάζη ποτέ, οὔτε θὰ ξημερώνη... Ἔπειτα πῆρα ἕνα... χάπι· ἔψαλα «Τὰς ἀλγηδόνας τῶν Ἁγίων...». Αὐτὸ τὸ ...χάπι διαρκεῖ ὅλη τὴν νύχτα! Ἔχουν τέτοιο χάπι ἐδῶ οἱ γιατροί;
–Γέροντα, λένε ὅτι τὴν νύχτα οἱ πόνοι δυναμώνουν.
–Ναί, βαραίνει τὴν νύχτα ὁ ἄνθρωπος. Ὕστερα τὴν ἡμέρα οἱ ἄρρωστοι, ἐπειδὴ ἔχουν συντροφιά, συζητοῦν κ.λπ., ξεχνοῦν τὸν πόνο. Τὸ βράδυ ποὺ εἶναι μόνοι τους, πάει ὁ νοῦς τους στὸν πόνο καὶ νομίζουν ὅτι πονοῦν περισσότερο. Στὴν ἀρρώστια πόνοι θὰ ὑπάρχουν, ἀλλὰ σκοπὸς εἶναι νὰ γυρίζουμε τὸ κουμπὶ σὲ ἄλλη συχνότητα, γιὰ νὰ ξεχνιοῦνται. Γιατί, ἂν δὲν ἀντιμετωπίζης σωστὰ τὸν πόνο, θὰ πονᾶς δυὸ φορές. Ἂν σκέφτεσαι τὸν πόνο, θὰ διπλασιάζεται ὁ πόνος. Ἐνῶ μὲ ἕναν καλὸ λογισμό, ἂν λ.χ. θυμᾶσαι αὐτοὺς ποὺ πονοῦν πιὸ πολὺ ἀπὸ σένα ἢ ἂν ψάλης λίγο, ὁ πόνος ξεχνιέται. –Γέροντα, ὁ πόνος συνήθως σὲ προειδοποιεῖ ὅτι κάτι συμβαίνει στὸν ὀργανισμό. Στὴν συνέχεια πόση προσοχὴ πρέπει νὰ τοῦ δίνης; –Πρέπει νὰ δοκιμάζη κανεὶς τὴν ἀντοχή του καὶ ἀνάλογα νὰ προσέχη. Ἰδίως, ὅταν περάση ἡ ἡλικία, χρειάζεται προσοχή, γιατὶ ἕνα παλιὸ αὐτοκίνητο, ἂν συνεχίση νὰ τρέχη μὲ τὴν ἴδια ταχύτητα ποὺ ἔτρεχε, ὅταν ἦταν καινούργιο, θὰ φύγουν οἱ ρόδες ἀπὸ ̓δῶ, τὸ καρμπιρατὲρ ἀπὸ ̓κεῖ... Τὸ διάστημα ποὺ μοῦ πονοῦσε ἡ μέση, δὲν μποροῦσα νὰ κάνω κομποσχοίνι ὄρθιος. Ὅταν εἶδα ὅτι λιγάκι βελτιώθηκε, σηκώθηκα καὶ ἔκανα τὰ κομποσχοίνια ὄρθιος καὶ μεγάλες μετάνοιες, ὁπότε μὲ ξαναπόνεσε. Κάθησα λίγο. Μετὰ εἶπα: «Ἄντε νὰ ξαναδοκιμάσω». Πάλι τὰ ἴδια· πονοῦσα. Ὕστερα δὲν συνέχισα, ἀλλὰ εἶχα ἀναπαυμένο τὸν λογισμό μου.
–Ἕνας πόνος, Γέροντα, ποὺ ξέρω ὅτι δὲν ἔχει ἄλλη ἐπίπτωση στὸν ὀργανισμό, δὲν μὲ ἀνησυχεῖ. Ὅταν ὅμως δείχνη ὅτι ὑπάρχει μιὰ σοβαρὴ βλάβη, μὲ ἀνησυχεῖ.
–Κοίταξε, ὁ πόνος λ.χ. τῆς μέσης μπορεῖ νὰ μὴν ἔχη καμμιὰ ἐπίπτωση στὸν ὀργανισμό, ἀλλὰ καθηλώνει τὸ σῶμα, ἐνῶ τοὺς ἄλλους πόνους τοὺς ὑποφέρειτὸ σῶμα.
–Γέροντα, ὅταν ὑποφέρη τὸ σῶμα, ὑποφέρει συγχρόνως καὶ ἡ ψυχή;
Ὅταν ὁ ὁδηγὸς εἶναι ἄρρωστος, δὲν μπορεῖ νὰ τρέξη τὸ αὐτοκίνητο. Ἡ ψυχὴ ὑποφέρει, ὅταν πονάη τὸ σῶμα. Κατάλαβες; Τῆς λείπει ἡ διάθεση ποὺ ἔχει, ὅταν τὸ σῶμα εἶναι καλά. Ἀδιαθετεῖ καὶ ἡ ψυχὴ κατὰ κάποιον τρόπο.
–Γέροντα, ὁ πόνος ἀγριεύει τὸν ἄνθρωπο;
–Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἀντιμετωπίση πνευματικὰ τὸν πόνο, μπορεῖ νὰ ἀγριέψη. Ὅταν ὅμως τὸν ἀντιμετωπίση πνευματικά, ἠρεμεῖ καὶ παρηγοριέται θεϊκά. Εἶναι πανηγύρι μετὰ ἡ ἀρρώστια. Χαίρεται, γιατὶ θὰ πάη μὲ τοὺς Ὁμολογητὲς καὶ τοὺς Μάρτυρες. Οἱ ἅγιοι Μάρτυρες ξεχνοῦσαν τὸν πόνο, γιατὶ ἡ ἀγάπη τους πρὸς τὸν Χριστὸ ἦταν μεγαλύτερη ἀπὸ τὸν πόνο καὶ τὸν ἐξουδετέρωνε.
-–Αὐτὸς ποὺ πονάει καὶ δὲν ἀντιμετωπίζει πνευματικὰ τὸν πόνο, δὲν ἐξαγνίζεται;
–Ὁ κοσμικὸς ἐξαγνίζεται, ὄχι ὅμως καὶ ὁ μοναχός.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Δ’ «Οἰκογενειακή Ζωή» -117-–