Η διάκριση δεν έχει όρια και κανόνες
– Γέροντα, η διάκριση έχει ένα ορισμένο μέτρο;
– Όχι, η διάκριση δεν έχει ορισμένο μέτρο· δεν έχει όρια και κανόνες.
Έχει και το «όχι», έχει και το «ναί»· έχει και το λίγο, έχει και το πολύ. Σε μια αδελφή που έχει διάκριση δεν χρειάζεται να της πής τί να κάνη ή πώς να μιλήση. Κινείται πάντοτε σωστά, γιατί πάντοτε σκέφτεται πνευματικά. Έχει θείο φωτισμό και αισθητήριο πνευματικό.
– Γέροντα, κάποια φορά μου είπατε ότι έχω στενοκεφαλιά.
Τί ακριβώς εννοούσατε;
– Βλέπεις στενά τα πράγματα· κοιτάς μόνον τί πρέπει να γίνη και αδιαφορείς για τον άνθρωπο. Στην Ακολουθία λ.χ. λές: «Η τάδε αδελφή πρέπει να σταθή εκεί και να ψάλη αυτό». Δεν εξετάζεις αν έχη κουράγιο να σταθή κι αν μπορή να το ψάλη αυτό. Να βλέπης πρώτα πότε και πώς πρέπει να εφαρμοσθή το «πρέπει» και ύστερα να ζητάς την εφαρμογή. Δεν έχεις διάκριση, και γι᾿ αυτό τα αντιμετωπίζεις όλα ξερά, τυπικά. Για να εφαρμόση κανείς σωστά τους κανόνες της Εκκλησίας και να ωφελήση τους ανθρώπους, πρέπει να έχη πνευματική κατάσταση, για να έχη και πνευματική διάκριση.
Γιατί αλλιώς μένει στο γράμμα του νόμου· το γράμμα του νόμου όμως «αποκτείνει»10.
Σού λέει ο άλλος: «Το Πηδάλιο11 έτσι γράφει» καί, όπως τα βρίσκει γραμμένα, τα εφαρμόζει κατά γράμμα· ενώ θα έπρεπε να εξετάζη την κάθε περίπτωση ξεχωριστά.
Όπως έχω δεί, σε μια περίπτωση μπορεί να κρύβωνται και άλλες χίλιες περιπτώσεις.
Το επιτίμιο λ.χ. πρέπει να είναι ανάλογο με τον άνθρωπο, με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, με το σφάλμα που έκανε, με την μετάνοια που έδειξε και τόσα άλλα· δεν υπάρχει μία συνταγή, ένας κανόνας.
Η διάκριση, ο θείος φωτισμός, είναι το πάν σε όλες τις περιπτώσεις. Γι᾿ αυτό πάντα εύχομαι, φώτιση‐φώτιση να δίνη ο Θεός στον κόσμο. «Χριστέ μου, λέω, έχουμε χάσει και το σπίτι μας και τον δρόμο που πάει σ᾿ αυτό. Φώτισέ μας να βρούμε το σπίτι μας, τον Πατέρα μας. Δώσε μας την θεία γνώση».

Αγ. Παϊσίου Αγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη και Αρετές» ‐ 161 ‐
10 Βλ. Β´ Κορ. 3, 6.
11 Συλλογή Κανόνων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία περιέχει τους Ιερούς Κανόνες των
Οικουμενικών Συνόδων, τους Αποστολικούς Κανόνες, καθώς και τους Κανόνες των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, με σύντομη ερμηνεία. Την συνέταξαν κατά το 1793 ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης και ο μοναχός Αγάπιος.