Σοφία Κανλή

Γέροντα, τί σημαίνει γιὰ σᾶς ἡ προσευχή;
– Στέλνω σῆμα, ζητῶ βοήθεια. Ζητῶ συνεχῶς βοήθεια ἀπὸ τὸν Χριστό, ἀπὸ τὴν Παναγία, ἀπὸ τοὺς Ἁγίους, γιὰ τὸν ἑαυτό μου καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους. Ἂν δὲν ζητήσω, δὲν θὰ μοῦ δώσουν.
Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου

Μπορεῖ, Γέροντα, κάποιος νὰ ἔχη ἀγάπη χωρὶς νὰ ἔχη ὀρθὴ πίστη;
– Μπορεῖ νὰ νομίζη ὅτι ἔχει ἀγάπη καὶ στὴν πραγματικότητα νὰ μὴν ἔχη. Μέσα στὸ δόγμα τὸ ὀρθό, τὸ Ὀρθόδοξο, βρίσκει κανεὶς τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη. Ἦρθαν μιὰ φορὰ στὸ Καλύβι δύο Καθολικοί· ὁ ἕνας ἦταν δημοσιογράφος καὶ ὁ ἄλλος γραμματέας στὸ Βατικανό. «Πρῶτα νὰ ποῦμε τὸ "Πάτερ ἡμῶν"», μοῦ εἶπαν. «Γιὰ νὰ ποῦμε τὸ "Πάτερ ἡμῶν", τοὺς λέω, πρέπει νὰ συμφωνοῦμε καὶ στὸ δόγμα, ἀλλὰ μεταξὺ ἡμῶν καὶ ὑμῶν χάσμα μέγα ἐστί». «Καλά, μοῦ λέει ὁ ἕνας, μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι θὰ σωθοῦν; Ὁ Θεὸς εἶναι μὲ ὅλον τὸν κόσμο». «Ναί, τοῦ λέω, ἀλλὰ ἐσὺ μπορεῖς νὰ μοῦ πῆς πόσος κόσμος εἶναι μὲ τὸν Θεό;».
«Νὰ δείξουμε ἀγάπη», μοῦ λένε μετά. «Καὶ ἡ ἁμαρτία ἔγινε μόδα», τοὺς λέω. «Καὶ αὐτὸ μέσα στὴν ἀγάπη εἶναι», μοῦ λένε. «Ὅλοι μιλᾶνε γιὰ ἀγάπη, εἰρήνη καὶ ὁμόνοια, τοὺς εἶπα στὸ τέλος, ἀλλὰ ὅλοι αὐτοὶ εἶναι διχασμένοι καὶ μὲ τὸν ἑαυτό τους καὶ μὲ τοὺς ἄλλους, γι᾿ αὐτὸ ἑτοιμάζουν ὅλο καὶ μεγαλύτερες βόμβες». Πολλοὶ ποὺ μιλοῦν γιὰ ἀγάπη καὶ ἑνότητα, οἱ ἴδιοι δὲν εἶναι ἑνωμένοι μὲ τὸν Θεό, γιατὶ δὲν Τὸν ἔχουν ἀγαπήσει οὔτε ἔχουν ἀγάπη ἀληθινή. Ἀγάπη ἀληθινὴ ἔχει ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ὀρθὴ πίστη, ζῆ κοντὰ στὸν Θεό, καὶ τότε ὁ Θεὸς ζωγραφίζεται στὸ πρόσωπό του, καὶ οἱ ἄλλοι βλέπουν στὸ πρόσωπό του τὸν Θεό.
Εὔχομαι ὁ Θεὸς νὰ φωτίση ὅλους τοὺς ἀνθρώπους,
μὲ τοὺς ὁποίους εἴμαστε κατὰ σάρκα ἀδέλφια – ἀπὸ τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔα –, νὰ ἔρθουν «εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας»26, γιὰ νὰ γίνουν καὶ πνευματικά μας ἀδέλφια.
Ἀμήν.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς» - 149 -
26 Α´ Τιμ. 2, 4.

Hλιας Στεφανου Xαιντουτη

«Προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διὰ παντὸς»20
– Γέροντα, ὁ φόβος ποὺ ἔνιωσε ὁ Προφήτης Δανιήλ, ὅταν εἶδε τὸν Ἄγγελο21, τί φόβος ἦταν;
– Ἦταν μιὰ συστολή, ἕνα δέος, ἕνα ἱερὸ πράγμα. Ἔπεσε ὁ Δανιὴλ νὰ προσκυνήση τὸν Ἄγγελο, ἀλλὰ ἐκεῖνος τοῦ εἶπε: «Σήκω, Δανιήλ, καὶ μὴ φοβᾶσαι· ὁ Θεὸς ἄκουσε τὴν προσευχή σου»22. Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ πολὺς σεβασμός, ἡ εὐλάβεια, ἡ πνευματικὴ συστολή, ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν πολλὴ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό.
Ὅπως κανεὶς αἰσθάνεται μιὰ συστολὴ μπροστὰ σὲ κάποιο σεβάσμιο πρόσωπο, ἔτσι αἰσθάνεται καὶ ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει φόβο Θεοῦ, ὅπου κι ἂν βρεθῆ, γιατὶ παντοῦ αἰσθάνεται τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. «Τὰ Χερουβεὶμ φόβῳ παριστάμενα»23, δὲν λέει; Αὐτὴ ἡ συστολὴ καὶ ὁ φόβος ἔχουν μέσα εἰρήνη καὶ ἀγαλλίαση· δὲν ταλαιπωροῦν τὸν ἄνθρωπο. «Δουλεύσατε τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καὶ ἀγαλλιᾶσθε αὐτῷ ἐν τρόμῳ»24, λέει ὁ Ψαλμωδός.
– Γέροντα, τί σχέση ἔχει ἡ ἥσυχη συνείδηση μὲ τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ ; –Μά, ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχη φόβο Θεοῦ,
τί συνείδηση θὰ ἔχη; Χωρὶς τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ εὔκολα μπορεῖ νὰ καταπατήση τὴν συνείδηση του, καὶ τότε ὁ ἄνθρωπος παύει νὰ εἶναι ἄνθρωπος.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς» - 147 -
20 Ψαλμ. 15, 8. 21 Βλ. Δαν. 10, 8-12. 22 Ὅ.π.23 Βλ. Τριαδικὸς Ὕμνος πλ. Β´ ἤχου, Ὄρθρος Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὡρολόγιον τὸ
Μέγα, ἔκδ. «Ἀποστολικῆς Διακονίας», Ἀθήνα 142001, σ. 59.
24 Ψαλμ. 2, 11.

– Γέροντα, συχνὰ πέφτω καὶ στὴν γαστριμαργία.
– Κοίταξε, ἐκεῖνο ποὺ τώρα πρέπει νὰ προσέξης πολὺ εἶναι ἡ κατάκριση.
Ἂν δὲν κόψης τὴν κατάκριση, οὔτε ἀπὸ τὴν γαστριμαργία θὰ μπορέσης νὰ ἀπαλλαγῆς.
Ὁ ἄνθρωπος ποὺ κατακρίνει, ἐπειδὴ διώχνει τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ, μένει ἀβοήθητος καὶ δὲν μπορεῖ νὰ κόψη τὰ ἐλαττώματά του. Καὶ ἂν δὲν καταλάβη τὸ σφάλμα του, γιὰ νὰ ταπεινωθῆ, θὰ ἔχη συνέχεια πτώσεις.
Ἂν ὅμως τὸ καταλάβη καὶ ζητήση τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, τότε ξαναέρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς»

Γιατί, Γέροντα, ἐνῶ πρῶτα δὲν ἔβλεπα τὰ ἐλαττώματα τῶν ἄλλων, τώρα τὰ βλέπω καὶ κατακρίνω;
– Τώρα βλέπεις τὰ ἐλαττώματα τῶν ἄλλων, γιατὶ δὲν βλέπεις τὰ δικά σου.
– Ἀπὸ ποῦ προέρχονται, Γέροντα, οἱ λογισμοὶ κατακρίσεως;
– Ἀπὸ τὴν ἰδέα ποὺ ἔχουμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας – δηλαδὴ ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια
– καὶ ἀπὸ τὴν τάση νὰ δικαιολογοῦμε τὸν ἑαυτό μας.
– Γέροντα, ἡ κατάκριση ἔχει ἔλλειψη ἀγάπης;
– Ἔμ, τί ἔχει; Καὶ ἔλλειψη ἀγάπης ἔχει καὶ ἀναίδεια ἔχει.
Ὅταν δὲν ἔχης ἀγάπη, δὲν βλέπεις μὲ ἐπιείκεια τὰ λάθη τῶν ἄλλων, ὁπότε τοὺς ταπεινώνεις μέσα σου καὶ τοὺς κατακρίνεις. Πάει μετὰ τὸ ταγκαλάκι καὶ τοὺς βάζει νὰ κάνουν καὶ ἄλλο σφάλμα· τὸ βλέπεις ἐσύ, τοὺς κατακρίνεις πάλι καὶ ὕστερα συμπεριφέρεσαι μὲ ἀναίδεια.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς»

Ὑψηλὴ θέση καὶ ταπεινὸ φρόνημα
– Σ᾿ ἐμένα, Γέροντα, ὑπάρχει ὑπερηφάνεια;
– Ἔ, ὑπάρχει καὶ λίγη ὑπερηφάνεια. Τοὐλάχιστον νὰ ἔχουμε τὴν κανονικὴ
ὑπερηφάνεια, ὅση προβλέπει ὁ νόμος...
– Ὑπάρχει, Γέροντα, καὶ «κανονικὴ» ὑπερηφάνεια;
– Κοίταξε νὰ σοῦ πῶ:
Ἂν κάποιος ἔχη ἱκανότητες, γνώσεις κ.λπ., καὶ νὰ ὑπερηφανευθῆ λίγο, ἔχει ἐλαφρυντικά. Ὄχι βέβαια πὼς εἶναι καλὴ καὶ αὐτὴ ἡ ὑπερηφάνεια, ἀλλὰ δικαιολογεῖται κατὰ κάποιον τρόπο. Ἕνας ὅμως ποὺ δὲν ἔχει οὔτε ἱκανότητες οὔτε γνώσεις, δὲν δικαιολογεῖται νὰ ὑπερηφανεύεται· ἐπιβάλλεται νὰ εἶναι ταπεινός. Ἂν ὑπερηφανεύεται, εἶναι τελείως χαμένος. Βλέπεις, μιὰ νοσοκόμα ποὺ κάνει μιὰ ἔνεση πενικιλίνης στὸν ἄρρωστο καὶ τοῦ πέφτει ὁ πυρετός, μπορεῖ νὰ ἔχη ὑπερήφανο λογισμό, ἐνῶ ὁ Φλέμινγκ ποὺ ἀνακάλυψε τὴν πενικιλίνη καὶ βοήθησε τόσον κόσμο, πόση ταπείνωση εἶχε! Ὁ Φλέμινγκ μετὰ τὴν ἀνακάλυψη τῆς πενικιλίνης εἶχε πάει στὴν Ἀμερική.
Ἐκεῖ τὸν χειροκροτοῦσαν οἱ ἄλλοι, χειροκροτοῦσε καὶ αὐτός. Κάποια στιγμὴ ρώτησε: «Τί συμβαίνει; γιὰ ποιόν χειροκροτοῦν;». «Γιὰ σένα χειροκροτοῦν», τοῦ εἶπαν.
Τἄχασε!
Δὲν εἶχε καταλάβει γιὰ ποιόν χειροκροτοῦσαν! Θέλω νὰ πῶ, ἐκεῖνος ποὺ βρῆκε τὴν πενικιλίνη δὲν ὑπερηφανεύτηκε, καὶ ἡ νοσοκόμα ποὺ κάνει τὴν ἔνεση καὶ πέφτει ὁ πυρετὸς καμαρώνει. Γι᾿ αὐτὸ ὁ Μέγας Βασίλειος λέει: «Τὸ σπουδαιότερο εἶναι νὰ ἔχη ὁ ἄνθρωπος ὑψηλὴ θέση καὶ ταπεινὸ φρόνημα».
Αὐτὸ ἔχει μεγάλη ἀξία καὶ ἀνταμείβεται ἀπὸ τὸν Θεό.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς» - 49 -

Βλέπω, Γέροντα, ὅτι ὅλες οἱ ἀδελφὲς μὲ ἔχουν ξεπεράσει στὴν ἀρετή, ἀκόμη καὶ οἱ νεώτερες.
– Ἀφοῦ δὲν ταπεινώθηκες μόνη σου, ταπεινώθηκες ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Ξέρεις τί κάνουν, ὅταν θέλουν νὰ στείλουν ἕναν πύραυλο στὸ διάστημα; Μετροῦν κατεβαίνοντας ἀπὸ τοὺς μεγάλους ἀριθμοὺς στοὺς μικρούς: «δέκα, ἐννιά, ὀκτώ, ἑπτά..., ἕνα, μηδέν!». Μόλις φθάσουν στὸ μηδέν, ἐκτοξεύεται. Ἔτσι κι ἐσύ, τώρα ποὺ ἔφθασες στὸ μηδέν, θὰ ἐκτοξευθῆς καὶ θὰ πᾶς ψηλά. Ἐσὺ φυσικὴ δὲν σπούδασες;
– Ναί, Γέροντα.
– Τώρα λοιπὸν εἶναι καιρὸς νὰ μάθης καὶ τὴν φυσικὴ τῆς μεταφυσικῆς, γιὰ νὰ
γνωρίσης πῶς θὰ γίνη ἡ πνευματικὴ διάσπαση τοῦ ἀτόμου σου.
– Πῶς θὰ γίνη, Γέροντα;
– Ὅταν ἀσχοληθῆς μὲ τὸ «ἄτομό σου» καὶ γνωρίσης τὸν ἑαυτό σου, θὰ ταπεινωθῆς καὶ τότε θὰ γίνη ἡ πνευματικὴ διάσπαση τοῦ ἀτόμου σου, θὰ βγῆ ἡ πνευματικὴ ἐνέργεια καὶ θὰ πεταχτῆς στὸ ...διάστημα. Μόνον ἔτσι θὰ μπορέσης νὰ μπῆς στὴν πνευματικὴ τροχιά· διαφορετικὰ θὰ παραμένης στὴν κοσμικὴ τροχιά. Σὲ τίποτε δὲν ὠφελεῖ νὰ ἐρευνήση κανεὶς ὅλον τὸν κόσμο, ἂν δὲν ἔχη ἐρευνήσει τὸν δικό του κόσμο. Ἂν γνωρίση πρῶτα τὸν ἐσωτερικό του κόσμο, δηλαδη τὸν ἑαυτό του, τὸ ἄτομό του, εὔκολα μετὰ γνωρίζει ὄχι μόνον τὴν γῆ ἀλλὰ καὶ τὸ διάστημα.
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος γνωρίση τὸ ἄτομό του, τότε γίνεται αὐτομάτως καὶ ἡ διάσπαση τοῦ ἀτόμου του καὶ κινεῖται πλέον στὴν πνευματικὴ τροχιὰ ἔξω ἀπὸ τὴν ἕλξη τῆς γῆς, ἔξω ἀπὸ τὴν ἕλξη τοῦ κόσμου. Ἐνῶ ζῆ στὴν γῆ ὡς ἄνθρωπος, ζῆ δίχως νὰ τὸν ἕλκη ἡ ἁμαρτία καὶ γενικὰ οἱ ἐπιθυμίες τοῦ κόσμου.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς» - 45 -

Γέροντα, ὅ,τι καὶ νὰ κάνω ἢ νὰ πῶ, βλέπω ὅτι μὲ κεντᾶ ἡ ὑπερηφάνεια.
– Ὅ,τι κάνεις, νὰ τὸ κάνης μὲ ταπεινὸ λογισμό, γιατὶ διαφορετικὰ βάζεις τὸν διάβολο ἀκόμη καὶ στὶς καλὲς ἐνέργειές σου. Ἄν, ἂς ὑποθέσουμε, λέη κάποιος ὑπερήφανα: «θὰ πάω νὰ κάνω μιὰ καλωσύνη», βάζει καὶ τὸν διάβολο μέσα καὶ μπορεῖνὰ συναντήση ἕνα σωρὸ ἐμπόδια καὶ τελικὰ νὰ μὴν μπορέση νὰ πάη. Ἐνῶ, ἂν πάη ἀθόρυβα νὰ κάνη μιὰ καλωσύνη, τότε δὲν μπαίνει ὁ διάβολος. – Πῶς γίνεται, Γέροντα, ἡ σωστὴ πνευματικὴ ἐργασία στὸν ἑαυτό μας;
– Μυστικὰ καὶ σιωπηλά.
Ἡ πνευματικὴ ἐργασία εἶναι πολὺ λεπτὴ καὶ χρειάζεται πολλὴ προσοχὴ στὴν κάθε μας ἐνέργεια. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ εἶναι «ἐπιστήμη ἐπιστημῶν»3, λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Τί ἐγρήγορση χρειάζεται! Τὸ ἀνέβασμα στὴν πνευματικὴ ζωὴ εἶναι σὰν τὸ ἀνέβασμα σὲ μιὰ κυκλικὴ σκάλα ποὺ δὲν ἔχει κάγκελα. Ἂν ἀνεβαίνη κανεὶς χωρὶς νὰ βλέπη ποῦ πατοῦν τὰ πόδια του καὶ λέη: «ὤ, πόσο ψηλὰ ἀνέβηκα! καὶ ποῦ θὰ φθάσω ἀκόμη!», παραπατάει καὶ πέφτει κάτω.
– Γιατί, Γέροντα, δὲν ἔχει κάγκελα ἡ σκάλα;
– Γιατὶ εἶναι ἐλεύθερος ὁ ἄνθρωπος καὶ πρέπει νὰ χρησιμοποιῆ τὸ μυαλὸ ποὺ
τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός. Ἂν δὲν τὸ χρησιμοποιῆ σωστά, τί νὰ τὸν κάνη ὁ Θεός;

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς» - 45 -
3 Βλ. Ἡσυχίου Πρεσβυτέρου, Πρὸς Θεόδουλον Λόγος ψυχωφελὴς καὶ σωτήριος περὶ
νήψεως καὶ ἀρετῆς κεφαλαιώδης, ρκα’, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν, ἐκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι

Σοφία Κανλή

– Τί σχέση ἔχει, Γέροντα, ἡ ἁπλότητα μὲ τὴν παρρησία;
– Ἄλλο πράγμα εἶναι ἡ ἁπλότητα ἄλλο ἡ παρρησία. Ἡ ἁπλότητα ἔχει καὶ εὐλάβεια μέσα της καὶ κάτι τὸ παιδικό...
Δείτε περισσότερα

Σοφία Κανλή

– Γέροντα, ἡ παρρησία ἀπὸ ποῦ προέρχεται;
– Ἀπὸ τὸ Παρίσι… Ἡ παρρησία εἶναι ἀναίδεια καὶ διώχνει μακριά τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ σάν τὸν καπνό ποὺ βάζουμε στὶς μέλισσες, γιὰ νὰ ἀπομακρυνθοῦν ἀπὸ τὴν κυψέλη.
Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου

Σοφία Κανλή

– Γέροντα, πῶς συμβαίνει μερικά παιδιά ποῦ ζοῦν κοσμική ζωή, ὅταν τίθεται θέμα πίστεως, νὰ δίνουν πολύ σωστές ἀπαντήσεις;
– Αὐτὰ τὰ παιδιά εἶχαν καλή διάθεση,...
Δείτε περισσότερα

Σοφία Κανλή

Ὁ ἄνθρωπος καθρεφτίζεται στὰ μάτια. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστός εἶπε: «Ὁ λύχνος τοῦ σώματος ἐστίν ὁ ὀφθαλμός»
Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου