ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΑΘΗ; (Ὁ “ἐγωισμός”, ἔλεγε ὁ γέρων-Παΐσιος, μᾶς δόθηκε γιά νά μήν τό “βάζουμε κάτω”)

ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΙ.

Α1) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΑΘΗ

Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο,
Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου:
Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη – Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται

Τί εἶναι τά πάθη; Εἶναι οἱ ψυχικές δυνάμεις πού πῆραν λάθος κατεύθυνση.

.        Τά πάθη εἶναι οἱ λάθος κατευθύνσεις, πού τείνουν νά πάρουν οἱ διάφορες δυνάμεις τῆς ψυχῆς μας. Ἡ ὑποταγή σ’ αὐτά ἀπομακρύνει τήν ὕπαρξή μας ἀπό τήν πορεία της πρός τό «καθ’ ὁμοίωσιν». Ὁ ἄνθρωπος θά πρέπει, μέ τήν Xάρη τοῦ Θεοῦ, νά ἀντιστέκεται σ’ αὐτά, νά τά περιφρονεῖ καί νά στρέφεται πρός τό καλό, τήν ἀρετή, τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον.

«Ρώτησαν κάποτε τὸν Γέροντα Παΐσιο:
- Γέροντα, ὅταν ὁ Προφήτης Δαβὶδ ἔλεγε : «Πνεύματι ἡγεμονικῷ στήριξόν με», τί ζητοῦσε;
- Ὁ Δαβὶδ ζητοῦσε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ τοῦ δώση διοικητικὸ χάρισμα, ἐπειδὴ εἶχε νὰ κυβερνήσῃ ἀνθρώπους. Ἀλλὰ καὶ ὁ κάθε ἄνθρωπος χρειάζεται «πνεῦμα ἡγεμονικό», γιατί ἔχει νὰ κυβερνήσῃ τὸν ἑαυτό του, γιὰ νὰ μὴν τὸν κάνουν κουμάντο τὰ πάθη του.
- Γέροντα, τί εἶναι τὰ πάθη;
- Ἐγὼ τὰ πάθη τὰ βλέπω σὰν δυνάμεις τῆς ψυχῆς. Ὁ Θεὸς δὲν δίνει ἐλαττώματα, ἀλλὰ δυνάμεις. Ὅταν ὅμως δὲν ἀξιοποιοῦμε αὐτὲς τὶς δυνάμεις γιὰ τὸ καλό, ἔρχεται τὸ ταγκαλάκι, τὶς ἐκμεταλλεύεται καὶ γίνονται πάθη, καὶ ὕστερα γκρινιάζουμε καὶ τὰ βάζουμε μὲ τὸν Θεό. Ἐνῶ, ἂν τὶς ἀξιοποιήσουμε, στρέφοντάς τες ἐναντίον τοῦ κακοῦ, μᾶς βοηθοῦν στὸν πνευματικὸ ἀγώνα.
.        Ὁ θυμὸς λ.χ. δείχνει ὅτι ἡ ψυχὴ ἔχει ἀνδρισμό, ὁ ὁποῖος βοηθάει στὴν πνευματικὴ ζωή. Κάποιος, ποὺ δὲν εἶναι θυμώδης καὶ δὲν ἔχει ἀνδρισμὸ δὲν μπορεῖ νὰ βάλη εὔκολα τὸν ἑαυτό του στὴν θέση του. Ὁ θυμώδης ἄνθρωπος, ἂν ἀξιοποιήση στὴν πνευματικὴ ζωὴ τὴ δύναμη ποὺ ἔχει, εἶναι σὰν ἕνα γερὸ αὐτοκίνητο ποὺ πιάνει τὴν εὐθεία καὶ κανεὶς δὲν τὸ φθάνει. Ἂν ὅμως δὲν τὴν ἀξιοποιήση καὶ ἀφήνη ἀνεξέλεγκτο τὸν ἑαυτό του, μοιάζει μὲ αὐτοκίνητο ποὺ τρέχει μὲ ὑπερβολικὴ ταχύτητα σὲ ἀνώμαλο δρόμο καὶ κάθε τόσο ἐκτροχιάζεται.
.        Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ γνωρίση τὶς δυνάμεις ποὺ ἔχει καὶ νὰ τὶς στρέψη στὸ καλό. Ἔτσι θὰ φθάση, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, σὲ καλὴ πνευματικὴ κατάσταση.
.        Τὸν ἐγωισμὸ λ.χ. νὰ τὸν στρέψη ἐναντίον τοῦ διαβόλου καὶ νὰ μὴν τὸ βάζη κάτω, ὅταν πάη καὶ τὸν πειράζη. Τὴν τάση γιὰ φλυαρία νὰ τὴν ἁγιάση καλλιεργώντας τὴν εὐχή. Δὲν εἶναι καλύτερα νὰ μιλάη μὲ τὸν Χριστὸ καὶ νὰ ἁγιάζεται, παρὰ νὰ φλυαρῆ καὶ νὰ ἁμαρτάνη; Ἀνάλογα δηλαδὴ μὲ τὸ πῶς θὰ χρησιμοποιήση ὁ ἄνθρωπος τὶς δυνάμεις τῆς ψυχῆς, μπορεῖ νὰ γίνη καλὸς ἡ κακὸς»¹.
.        Ἀπό τά ἀνωτέρω καταλαβαίνουμε ὅτι τά πάθη εἶναι δυνάμεις τῆς ψυχῆς πού δέν χρησιμοποιοῦνται γιά τό καλό. Ἀντί νά μᾶς βοηθοῦν νά πλησιάσουμε καί νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Θεό, μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπό Αὐτόν. Θά πρέπει νά γνωρίσουμε αὐτές τίς ψυχικές μας δυνάμεις, οἱ ὁποῖες εἶναι Θεῖο δῶρο καί νά τίς ἀξιοποιήσουμε, ὥστε νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Θεό. Τότε θά δοξασθεῖ ὁ Θεός καί θά εὐεργετηθοῦν οἱ συνάνθρωποί μας.
.        Ὁ θυμός (τὸ θυμικὸ τῆς ψυχῆς), μᾶς δωρήθηκε ἀπό τόν Θεό γιά νά κινηθοῦμε πρός τόν Θεό μέ ὁρμή, μέ προθυμία καί ἀποφασιστικότητα, ὥστε νά Τόν ἀγαπήσουμε πάνω ἀπ’ ὅλους καί ὅλα. Χρησιμοποιώντας τον σωστά, μποροῦμε ἐπίσης νά συγκρατοῦμε τόν ἑαυτό μας ἀπό τό κακό: Μποροῦμε νά καταστρέφουμε τούς κακούς λογισμούς πού σπέρνει ὁ πονηρός καί τίς κακές ἐπιθυμίες πού ἐκεῖνος κινητοποιεῖ στήν ψυχή μας.
.        Ἐμεῖς συνήθως, ἀντίθετα μέ τά ἀνωτέρω, χρησιμοποιοῦμε τόν θυμό γιά νά ὑπερασπιστοῦμε τόν ἑαυτό μας, γιά νά ἐκδικηθοῦμε, γιά νά ἐπιτεθοῦμε ἐναντίον τῶν συνανθρώπων μας.
.        Ἡ διόρθωση αὐτῆς τῆς κακῆς κατεύθυνσης τοῦ θυμικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς μας ἐπιτυγχάνεται μέ τήν καθολική ἀγάπη, τήν σιωπή καί τήν προσευχή.
.        Ἡ ἐπιθυμία (το ἐπιθυμητικό τῆς ψυχῆς), μᾶς δόθηκε ἀπό τόν Θεό, γιά νά ἐπιθυμοῦμε, γιά νά ἀγαπᾶμε τόν Θεό. Ἐμεῖς, ἀντίθετα, τήν χρησιμοποιοῦμε γιά νά ἐπιθυμήσουμε τά πράγματα τοῦ κόσμου, τίς σαρκικές ἡδονές, τά χρήματα καί τήν μάταιη κοσμική δόξα.
.        Ἡ θεραπεία αὐτῆς τῆς κακῆς κατεύθυνσης τοῦ ἐπιθυμητικοῦ μας ἐπιτυγχάνεται μέ τήν περιεκτική ἐγκράτεια (ἐγκράτεια στήν τροφή, στόν ὕπνο, στήν σωματική ἀνάπαυση, στούς λόγους-συνομιλίες-συναναστροφές, στίς μετακινήσεις).
.        Ὁ «ἐγωισμός» πάλι, ἔλεγε ὁ γέρων-Παΐσιος, μᾶς δόθηκε γιά νά μήν τό «βάζουμε κάτω»· γιά νά μήν καταθέτουμε τά ὅπλα στόν ἀγῶνα μέ τόν ἀντίδικο (τόν διάβολο). Ἐμεῖς τόν χρησιμοποιοῦμε γιά νά πολεμήσουμε τούς ἀδελφούς μας ἤ ἀκόμη καί αὐτόν τόν Θεό.
.        Ὁ νοῦς (τό λογιστικό τῆς ψυχῆς) μᾶς δωρήθηκε ἀπό τόν Θεό γιά νά προσευχόμαστε ἀδιάλειπτα καί ὄχι γιά νά μετεωριζόμαστε καλλιεργώντας ποικίλους ἀλλότριους καί ἀλλοτριωτικούς λογισμούς. Ἡ θεραπεία τοῦ λογιστικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς μας ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή.
.        Ὅταν λειτουργοῦμε ἔτσι τά Θεῖα δῶρα,τότε πραγματώνουμε τόν σκοπό τῆς ὕπαρξής μας καί ὁμοιάζουμε στόν Θεό, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει πάθη ἀλλά Θεῖες Δυνάμεις καί Ἐνέργειες, εὐεργετικές γιά ὅλην τήν κτίση.

1.Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, «Πάθη καί ἀρετές», Λόγοι Ε´, Ἱερόν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 2007
http://christianvivliografia.wordpress.com/