Του.Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου 

Μὲ τὴν ἀρχοντιὰ ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἐπαφὴ μὲ τὸν Θεὸ.
–Πῶς συγγενεύει, Γέροντα, ὁ ἄνθρωπος μὲ τὸν Θεό;
–Ὅλη ἡ βάση εἶναι νὰ ἀποκτήση ὁ ἄνθρωπος τὴν πνευματικὴ ἀρχοντιά. Τότε συγγενεύει μὲ τὸν Θεό.
–Γέροντα, μπορεῖ μιὰ ἀδελφὴ νὰ κάνη στὸ κελλί της πνευματικὰ καὶ ὕστερα νὰ μὴν ἔχη κουράγιο νὰ βοηθήση σὲ μιὰ κοινὴ ἐργασία;
–Τί πνευματικά; εἰς βάρος τῶν ἄλλων; Δηλαδὴ νὰ κοπιάζη ὁ ἄλλος κι ἐγὼ νὰ κάνω πνευματικά; Μὰ αὐτὸ δὲν εἶναι πνευματικό, ἰδίως γιὰ ἕναν νέο. Ὁ νέος πρέπει νὰ κοιτάξη πῶς νὰ βοηθήση ἕναν ἡλικιωμένο. Ἄντε τώρα, ὁ νέος νὰ κάνη δῆθεν πνευματικὰ καὶ ἕνας γέρος νὰ ζορίζεται νὰ βγάλη πέρα τὴν δουλειά! Ἔχει θυσία αὐτό; Ἔχει ἀρχοντιά; Νὰ μελετήσω, νὰ κάνω πνευματικὰ καὶ νὰ ἀφήσω γιὰ τοὺς ἄλλους τὶς δουλειές; Αὐτὰ εἶναι κούφια πράγματα! Πολλὲς ψυχὲς δὲν ἔχουν ἀκόμη συλλάβει τὸ νόημα τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Τὴν ἀλλοίωση τὴν ἀρχοντικὴ δὲν τὴν ἔχουν γευθῆ· σκέφτονται τὸν ἑαυτό τους.Στὴν δυσκολία δίνει ἐξετάσεις ὁ ἄνθρωπος. Θυμᾶμαι, μιὰ φορὰ στὸ Κοινόβιο8μοῦ εἶχαν πεῖ νὰ μείνω στὸ κελλὶ καὶ νὰ εἶμαι σὲ τελεία ἀκινησία, γιατὶ ἔβγαζα συνέχεια αἷμα. Κάποια στιγμὴ βλέπω ἀπὸ τὸ παράθυρο ἕνα γεροντάκι, τὸν πορτάρη, νὰ παιδεύεταινὰ σχίση μὲ τὸ τσεκούρι ἕνα κούτσουρο, γιὰ νὰ τὸ βάλη στὸ τζάκι. Αὐτὸ τὸ γεροντάκι εἶχε πρόβλημα μὲ τὰ ἔντερα καὶ εἶχε, τὸ καημένο, συνέχεια αἱμορραγίες· εἶχε τελείως ἐξαντληθῆ. Νὰ σκεφθῆτε κοιμόταν μὲ τὰ παπούτσια, γιατὶ δὲν εἶχε κουράγιο νὰ τὰ λύνη καὶ νὰ τὰ δένη. Πετάγομαι, πιάνω τὸ τσεκούρι, χτυπῶ μιὰ-δυὸ τὸ κούτσουρο, τὸ σχίζω, καὶ νά, μετὰ βγῆκε τὸ αἷμα ἀπὸ τὸ στόμα μου. Κατάλαβες; Οὔτε κἂν σκέφθηκα τὴν κατάστασή μου· δὲν ὑπολόγισα καθόλου τὸν ἑαυτό μου. Ἀρχοντιὰ πνευματική! Τίποτε ἄλλο δὲν συγκινεῖτὸν Θεὸ ὅσο ἡ ἀρχοντιά! Εἶναι ὁ δέκτης τῆς θείας Χάριτος.

Πόσο ἁπλὰ καὶ εὔκολα εἶναι τὰ πράγματα καὶ πόσο δύσκολα τὰ κάνουμε! Σὲ ὅλα χρειάζεται ἀρχοντιὰ πνευματική. Ἅμα κανεὶς δὲν τὸ καταλάβη αὐτό, μπορεῖ νὰ κάνη τρεῖς ἀγρυπνίες τὴν ἑβδομάδα, τρία τριήμερα τὸν μήνα, νὰ προσεύχεται ὧρες, νὰ διατηρῆ καὶ τὴν σωματική του ἁγνότητα, ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ νὰ εἶναι ἄχρηστα. Δὲν λέω ἐγὼ ὅτι δὲν χρειάζεται νὰ τὰ κάνη αὐτά, ἀλλὰ νὰ φροντίση νὰ ἀποκτήση τὸ κυριώτερο ἀπὸ ὅλα: τὴν πνευματικὴ ἀρχοντιά, ποὺ εἶναι ἡ ψυχικὴ ἁγνότητα. Νὰ μὴν ὑπάρχη μέσα του ἰδιοτέλεια, θέλημα, ἐγωισμός, ἀνθρωπαρέσκεια κ.λπ., γιὰ νὰ ἀναπαύεται ὁ Θεός. Ὅταν δὲν ὑπάρχουν αὐτά, ὑπάρχει ψυχικὴ ἁγνότητα καὶ ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα, καὶ νὰ μὴν προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος, συγγενεύει μὲ τὸν Θεό, εἶναι ἑνωμένος μὲ τὸν Θεό.Μόνο μὲ τὴν ἀρχοντιὰ ἔχει ὁ ἄνθρωπος τὸ κουμπὶ γυρισμένο στὴν ἴδια συχνότητα μὲ τὸν Θεὸ καὶ ἔχει ἐπαφὴ μὲ τὸν Θεό, ἐργάζεται στὴν συχνότητα τοῦ Θεοῦ· διαφορετικὰ τὸ κουμπὶ εἶναι γυρισμένο σὲ ἄλλον σταθμό. Γι ̓ αὐτὸ κοιτάξτε νὰ ἀλλάξετε κεραία... Ὑπάρχουν κεραῖες κάθετες καὶ ὁριζόντιες. Οἱ κάθετες ...«κάθονται» στὸν ἑαυτό τους καὶ δὲν ἔχουν καλὴ ἐπαφή, εὔκολα χάνουν τὴν ἐπικοινωνία! Ἐνῶ οἱ ὁριζόντιες κεραῖες τεντώνονται, γι ̓ αὐτὸ ἔχουν μεγάλη ἐμβέλεια καὶ πιάνουν καὶ τὰ ἀσθενικὰ κύματα. Θέλω νὰ πῶ ὅτι αὐτὸς ποὺ «κάθεται» στὸν ἑαυτό του, δὲν ἔχει ἐλευθερωθῆ ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, δὲν ἔχει ἀρχοντιά, γι ̓ αὐτὸ δὲν ἔχει οὔτε Χάρη Θεοῦ οὔτε θεῖο φωτισμό.
Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς» -132-