Οι άγνωστοι Άγιοι βοηθούν «εν τω κρυπτώ»
– Γέροντα, οι άγνωστοι Άγιοι βοηθούν, αφού δεν τους επικαλούμαστε; – Πολλοί άγνωστοι Άγιοι βοηθούν και χωρίς να τους γνωρίζουμε. Αυτοί για μένα είναι μεγαλύτεροι Άγιοι. Δεν έχουν καμμιά δόξα από τους ανθρώπους, αλλά μόνον από τον Θεό. Από μεγάλη ταπεινοφροσύνη παρακάλεσαν τον Θεό επίμονα – έτσι μου λέει ο λογισμός – να μείνουν άγνωστοι, για να μην τιμηθούν από τους ανθρώπους, αλλά να συνεχίζουν να τους βοηθούν με τον ίδιο τρόπο, «εν τω κρυπτώ»62. Αυτούς τους αγνώστους Αγίους, πρέπει να τους έχουμε σε μεγάλη ευλάβεια και να τους χρεωστούμε πολλή ευγνωμοσύνη, γιατί μας βοηθούν σιωπηλά με τις πρεσβείες τους και με το σιωπηλό τους παράδειγμα, την αφάνειά τους. Κάποτε ήθελα να γράψω για έναν Πατέρα στο Άγιον Όρος, που είχε κοιμηθή. Είχα φέρει στον νού μου όλα τα περιστατικά της ζωής του, που γνώριζα, κι ένα βράδυ κάθησα να τα γράψω. Άναψα το κερί, πήρα το μολύβι και το τετράδιο, αλλά δεν θυμόμουν τίποτε· ούτε και το όνομά του, ενώ τον ζούσα πολύ έντονα τις ημέρες εκείνες. Έφερα στον νού μου όλο το Άγιον Όρος με την σειρά· τα Μοναστήρια, τις Σκήτες, τα Καλύβια, από όπου είχα περάσει. Το πήρα και από την ανατολική πλευρά, μήπως θυμηθώ κάτι· τίποτε. Το πήρα και από την δυτική· τίποτε. Πήρα την χρονολογία από τότε που πήγα στο Άγιον Όρος και σκέφθηκα με ποιούς Πατέρες συναναστράφηκα· τελικά, τίποτε δεν μπόρεσα να θυμηθώ. Φαίνεται, ο Πατέρας δεν
θέλησε να φανερωθή και ο Θεός έκανε το θαύμα του. Μέχρι στιγμής το μόνον
που θυμάμαι είναι ότι ο βίος του με είχε εντυπωσιάσει πιο πολύ από τον βίο όλων των άλλων Αγιορειτών Πατέρων για τους οποίους έγραψα63.
Από αυτό κατάλαβα και ότι, αν ο Θεός δεν θέλη, ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνη τίποτε. Και λίγο πάλι αν φυσήξη ο Θεός, γίνεται ο άνθρωπος φιλόσοφος.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ ΣΤ’ «Περί Προσευχής» - 55 -
62 Ματθ. 6, 4· 6, 6 και 6, 18. 63 Βλ. Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Αγιορείται Πατέρες και Αγιορείτικα