ΓΟΝΕΙΣ-ΤΕΚΝΑ

            Ο Γέροντας έλεγε ότι καλό είναι ο άνθρωπος να παντρεύεται σε μικρή ηλικία, γιατί είναι πιο εύκολο να προσαρμοστεί. Στην μεγάλη ηλικία υπάρχει η λογική αλλά και η δυσκολία του χαρακτήρα. “Όταν φτάσει κανείς τα τριάντα, για να παντρευτεί κανείς πρέπει να τον σπρώχνουν τριάντα. Όταν φτάσει τα σαράντα, χρειάζεται να τον σπρώχνουν εξήντα” [Ρακοβαλή, Παΐσιος, σελ. 18].

            Είπε ο Γέροντας: “Τα ανδρόγυνα πρέπει να έχουν το ίδιο Πνευματικό. Όχι άλλον Πνευματικό ο άντρας και άλλον η γυναίκα. Δύο ξύλα, αν τα πελεκίσουν δύο μαραγκοί, όπως νομίζει ο καθένας, δεν θα μπορέσουν ποτέ να εφαρμόσουν. Ενώ, όταν έχουν τον ίδιο Πνευματικό, ο Πνευματικός πελεκάει τα εξογκώματα-τα ελαττώματα-του ενός, πελεκάει και τα εξογκώματα του άλλου, κι έτσι εξομαλύνονται οι δυσκολίες” [Λόγοι Γ', σελ. 253].

            Είπε ο Γέροντας: “Όπως το τσαμπί, αν το κόψεις από το κλήμα, σαπίζει, δεν ωριμάζει, έτσι και ο έρωτας, αν τον χωρίσεις από το μυστήριο του γάμου, από όπου τρέφεται με την θεία χάρη του Θεού, αργά ή γρήγορα θα χαλάσει, θα καταστραφεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο” [Λυσίκατου, Διδαχές, σε. 49].

            Οι χριστιανοί πολλές φορές, χωρίς να το αισθάνονται, είναι σκληροί με τα παιδιά τους, από τα οποία επιμόνως ζητούν να είναι πειθαρχικά στις συμβουλές τους. Συνήθως το αποτέλεσμα δεν είναι τι προσδοκώμενο. Ο Γέροντας ήταν μετριοπαθής στο θέμα αυτό. Έλεγε: “Μην πιέζετε τα παιδιά σας χωρίς διάκριση. Εγώ τις ντοματιές μου τις δένω με πανί. Αν τις έδενα με σύρμα, θα κόβονταν. Χρειάζεται προσοχή. Τα παιδιά σήμερα έχουν γερή μηχανή, αλλά οι ρόδες τους είναι τετράγωνες. Γι' αυτό θέλουν βοήθεια για να ξεκινήσουν” [Λυσίκατου, Διδαχές, σελ. 14].

            Είπε ο Γέροντας: “Και μέσα στον γάμο πρέπει κανείς να συγκρατεί τον εαυτό του και να μην τον αφήνει αχαλίνωτο στην ηδονή” [Ρακοβαλή, Παΐσιος, σελ. 20].

            Ο Γέροντας συμβούλευε τους γονείς να καλλιεργούν στα παιδιά τους θρησκευτικά ενδιαφέροντα και να είναι συνδεδεμένα με τον Θεό. Ιδιαίτερα ανησυχούσε για την επίδραση που ασκεί η τηλεόραση. Έλεγε: “Μην αφήνετε τα παιδιά σας να βλέπουν τηλεόραση. Η τηλεόραση φτάνει μόνο μέχρι το φεγγάρι. Η πνευματική τηλεόραση φτάνει ακόμα και μέχρι τον Θεό” [Ισαάκ, Βίος, σελ. 329]

            Ο Γέροντας συμβούλευε τις μητέρες να μην ζορίζουν τα παιδιά τους, αλλά να ζορίζονται οι ίδιες στην προσευχή.

            Πολλοί είναι εκέινοι που αποδίδουν τα προβλήματά τους στην έγγαμη ζωή τους, στην ασυμφωνία των χαρακτήρων. Ο Γέροντας, όμως, οι διαφορετικοί χαρακτήρες μπορούν να συμβάλλουν στην λύση των προβλημάτων που εμφανίζονται, αλλά και στην κάλυψη των ελλείψεων  που έχουν μεταξύ τους οι σύζυγοι. Κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δύο σύζυγοι με τον ίδιο χαρακτήρα, μπορούν να αποφεύγουν ή να λύνουν τα προβλήματα του έγγαμου βίου. Αντίθετα, θα έλεγα, ότι δημιουργούν περισσότερα. Ο πολύπειρος Γέροντας τόνιζε ότι δύο θυμώδεις σύζυγοι γκρεμίζουν το σπίτι τους, δύο ήπιοι κοιμούνται όρθιοι, δύο τσιγγούνηδες θα πάνε στην κόλαση, δύο σπάταλοι δεν μπορούν να κρατήσουν σπίτι και δύο διεστραμμένοι θα σκοτωθούν σύντομα. Και συμπλήρωνε: “Μέσα στην διαφορά των χαρακτήρων κρύβεται η αρμονία του Θεού. Οι διαφορετικοί χαρακτήρες δημιουργούν αρμονία” [Λόγοι Δ', σελ. 40 και 39].

            Πολλοί γονείς θέλουν να είναι δίκαιοι απέναντι στα παιδιά τουςκαι τους μοιράζουν ισομερώς την περιουσία τους. Η τακτική, όμως, αυτή δεν είναι πάντα δίκαιη, γιατί αγνοεί τα αδύναμα παιδιά, τα οποία δεν έχουν χαρίσματα και οι ανάγκες τους είναι αυξημένες. Ο Γέροντας έλεγε ότι οι γονείς πρέπει να προσέχουν “το πιο αδύναμο παιδί, να το ενισχύουν περισσότερο υλικά, και ακόμη περισσότερο ηθικά, για να μην το πάρει σβάρνα ο πανικός της αποτυχίας. Με διάκριση και αγάπη πρέπει να τακτοποιούν και τα άλλα τους παιδιά, για να μην ψυχρανθούν μεταξύ τους” [Λόγοι Δ', σελ. 115].

            Για τους αγωνιστές της πολυτεκνίας ο Γέροντας έλεγε: “Τα ζευγάρια να κάνουν όσα παιδιά τους δώσει ο καλός Θεός. Οι πολύτεκνοι έχουν πλούσια καρδιά και πλούσια την βοήθεια του Θεού. Γαι τους πολύτεκνους υπάρχει ιδιαίτερη εύνοια της θείας πρόνοιας” [Μακαρίου , Λόγοι, σςλ. 33].

Είπε ο Γέροντας: “Η γυναίκα είναι η αρχόντισσα του σπιτιού, αλλά και η μεγάλη υπηρέτρια. Ο άνδρας είναι ο κυβερνήτης του σπιτιού, αλλά και ο χαμάλης” [Λόγοι Δ', σελ. 43].

            Η χριστιανική ανατροφή είναι ο πολυτιμότερος θησαυρός που μπορούν να δώσουν οι γονείς στα παιδιά τους. Όλα τα υλικά αγαθά και οι περιουσίες έχουν σχετική αξία, ενώ η κατά Θεόν ανατροφή είναι το μεγάλο εφόδιο της ζωής. Ο Γέροντας έλεγε: “Όταν το παιδί από μικρό γεμίσει με Χριστό, πηγαίνει στην εκκλησία με τους γονείς, κοινωνεί, ψάλλει, προσεύχεται, αργότερα όταν μεγαλώσει και φύγει μακριά από τους γονείς και βρεθεί ακόμα και σε άσχημο περιβάλλον δεν έχει ανάγκη. Είναι σαν το ξύλο που όταν έχει ποτιστεί με λινέλαιο, μετά δεν έχει ανάγκη από την βροχή, επειδή είναι ποτισμένο με το λάδι, δεν δέχεται τα νερά, τα πετάει έξω” [Ρακοβαλή, Παΐσιος, σελ. 39].

            Ο Γέροντας συνήθιζε να χαιρετάει τα μικρά παιδιά φιλώντας τους το χέρι. Με τον τρόπο αυτό εκδήλωνε την αγάπη του προς τα αγγελούδια του Θεού.

            Είπε ο Γέροντας: “Τα παιδιά που έχουν ποτιστεί από μικρά στην ευσέβεια, μην τα φοβάσαι. Και να ξεφύγουν λίγο λόγω ηλικίας, λόγω πειρασμών, θα επανέλθουν. Είναι σαν τα κουφώματα που τα περνάμε με λάδι και δεν τα πιάνει η σαπίλα” [Λυσίκατου, Διδαχές, σελ. 13].

            Ο Γέροντας προσπαθούσε να πείσει τον συνομιλιτή του και όχι να τον εκφοβίσει. Σεβόταν πάντα την ελευθερία του. Έλεγε: “Αν ένας υποτακτικός μου κάνει από φόβο ό,τι του λέω, τότε ο Θεός δεν θα τον αμείψει, διότι τα αγαθά έργα δεν είναι δικά του. Και τους μαθητές μας να μην τους καταπιέζουμε. Να τους διαφωτίζουμε μόνο. Να σεβόμαστε το αυτεξούσιό τους. Αν τους πιέζουμε, θα υποκριθούν και θα το πράξουν. Όταν, όμως, ξεφύγουν από την διακαιοδοσία μας, θα ξεσπάσουν και θα κάνουν τα χειρότερα” [Χριστοφόρου, Γνωριμία].

            Ο Γέροντας έλεγε: “Οι νέοι σήμερα μοιάζουν με καινούριες μηχανές, που τα λάδια τους είναι παγωμένα. Πρέπει να ζεσταθούν τα λάδια, για να πάρουν μπρος οι μηχανές” [Λόγοι Α'. σελ. 239].

            Έλεγε ο Γέροντας: “Η σημερινή νεολαία μοιάζει με το μοσχαράκι που είναι δεμένο στο λιβάδι και κλωτσάει, τραβάει συνέχεια το σχοινί, βγάζει τον πάσσαλο και αρχίζει να τρέχει, αλλά σκαλώνει κάπου και περδικλώνεται άσχημα και στο τέλος το κατασπαράζουν τα άγρια θηρία” [Λόγοι Α'. σελ. 250].

            Ο Γέροντας έλεγε στους γονείς να είναι προσεκτικοί απέναντι στα παιδιά τους, για να μην δημιυργείται χάσμα μεταξύ τους. Ζητούσε να κάνουν λεπτούς χειρισμούς και να κάνουν διάκριση, ακολουθώντας το παράδειγμα του κηπουρού, ο οποίος φυτεύει το δενδράκι, το περιποιειται, το δένει με σχοινί στον πάσσαλο, για να μην τραυματιστεί και στραβώσει, του βάζει φράχτη, το ποτίζει και το φροντίζει, μέχρι να μεγαλώσει και να δώσει καρπούς.

            Όταν νομοθετήθηκε ο πολιτικός γάμος, η Εκκλησία αντιδρώντας απεφάσισε να μην βαπτίζονται τα παιδιά που θα γεννιούνται. Προκλήθηκε συγχυση, αλλά γρήγορα η απόφαση της Ιεράς Συνόδου ατόνησε και στην πράξη καταργήθηκε. Ο Γέροντας, όταν ρωτήθηκε για το θέμα αυτό, είπε: “Τι φταίνει τα καημένα τα παιδάκια; Το ότι θέλουν οι γονείς να βαπτίσουν τα παιδιά τους, δείχνει πως κάτι έχουν μέσα τους. Δεν είναι τελείως αδιάφοροι. Φαίνεται, κάπου θα μπερδεύτηκαν. Αν θέλει κανείς να τους βοηθήσει, πρώτα πρέπει να δουν για ποιόν λόγο δεν έκαναν θρησκευτικό γάμο και ύστερα για ποιόν λόγο θέλουν να βαπτίσουν τα παιδιά τους” [Λόγοι Δ'. σελ. 124].

            Έλεγε ο Γέροντας: “Τα παιδιά είναι άδειες κασέτες. Αν γεμίσουν Χριστό, θα είναι κοντά του πάντα. Αν όχι, είναι πιο εύκολο, όταν μεγαλώσουν, να παραστρατήσουν” [Λόγοι Α'. σελ. 259-260].

            Πολλά παιδιά επισκέπτονταν τον Γέροντα στην Παναγούδα, χωρίς να έχουν στοιχειώδεις γνώσεις για την θρησκεία και τον μοναχισμό. Πήγαιναν από περιέργεια, κάθονταν στα κούτσουρα και περίμεναν να τους κεράσει ο Γέροντας, όπως συμβαίνει στα κοσμικά εστιατόρια και καφενεία που έρχεται το γκαρσόν. Ο Γέροντας κουβαλούσε το νερό, τα κύπελλα, τα λουκούμια και ό,τι άλλο είχει και τον ενοχλούσε η απροθυμία των παιδιών να τον βοηθήσουν. Η έλλειψη σεβασμού ήταν προκλητική. Μερικές φορές πήγαινε με τα κύπελλα γεμάτα νερό και τα άδειζε μπροστά στα πόδια τους, λέγοντάς τους ότι δεν τους οφελεί να τους προσφέρει νερό και αυτοί να κάθονται χωρίς να αισθάνονται την ανάγκη να τον βοηθήσουν.

            Στην εποχή μας έχει δημιουργηθεί μεγάλο χάσμα ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά και δεν υπάρχει συνεννόηση. “Για να εξαλειφθεί το χάσμα πρέπει οι γονείς να έρθουν στην θεση των παιδιών και τα παιδιά στην θέση των γονέων” [Λόγοι Α'. σελ. 275].

            Την παράξενη εμφάνιση των νέων ο Γέροντας την αντιμετώπιζε αποτελεσματικά, αλλά και με αστείο τρόπο. Μιλούσε για κουρές, για φύτευμα των μαλλιών που έκοβε σε φαλακρούς που τα ήθελαν και ότι μαλλιά αφήνουν οι αφιερωμένοι και οι αφηρημένοι.

            Ο Γέροντας πρόσεχε ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά, που πήγαιναν στο κελί του συνοδευόμενα από τους γονείς τους. Τα χάιδευε, αστειευόταν μαζί τους, τους έδινε εκτός από την ευχή του, και κάποιο «εργόχειρο», συνήθως ξηρούς καρπούς, για να χαίρονται και συνάμα να απασχολούνται, προκειμένου να μιλήσει με τους γονείς τους. Πάντα κάτι το ιδιαίτερο είχε για τα παιδιά. Συνήθιζε να τους δίνει και καραμέλες με έναν πρωτότυπο και παιγνιώδη τρόπο: «Στο καλύβι, έλεγε, όταν έρχεται η άνοιξη και ανθίζουν τα δέντρα, βάζω καραμέλες πάνω στα πουρνάρια, που είναι κοντά στην πόρτα του φράχτη και λέω στα μικρά παιδιά που έρχονται εκεί: ‘’Πηγαίνετε, παιδιά, να κόψετε καραμέλες από τα πουρνάρια, γιατί, αν πιάσει βροχή, θα λιώσουν και θα πάνε χαμένες!’’» [Λόγοι Δ’, σελ. 120].

            Κάποτε επισκέφτηκε τον Γέροντα ένας νέος με μαλλιά, γένεια και ένα σκουλαρίκι στο αυτί. Του μίλησε με καλοσύνη και του υπέδειξε να βγάλει το σκουλαρίκι. Εκείνος το έβγαλε και θέλησε να το δώσει στον Γέροντα, γιατί ήταν χρυσό. Ο Γέροντας, όμως, του είπε να το πάει σε έναν χρυσοχόο και να το κάνει σταυρό.

            Τους νέους πρέπει να τους πλησιάζουμε με απλότητα, χωρίς υποκρισία και ψεύτικο ενδιαφέρον. Πρέπει να πειστούν ότι πραγματικά νοιαζόμαστε γι’ αυτούς. Ο Γέροντας έλεγε: «Ένας αλήτης είναι καλύτερος από έναν υποκριτή χριστιανό. Γι’ αυτό όχι υποκριτικό γέλιο αγάπης αλλά φυσιολογική συμπεριφορά. Ούτε κακία, ούτε υποκρισία, αλλά αγάπη και ειλικρίνεια» [Λόγοι Α’, σελ. 285].

            Ο Γέροντας είχε δει ένα όραμα για το έγκλημα των εκτρώσεων, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Το όραμα ο π. Παΐσιος το είχε πει σε πολλούς επισκέπτες του. Είναι φοβερό και αποκαλυπτικό. Είπε, λοιπόν, ο Γέροντας: «Ενώ είχα ανάψει δύο κεράκια, όπως συνήθως, και όταν κοιμάμαι ακόμα, για όσους πάσχουν ψυχικά και σωματικά, που συμπεριλαμβάνονται και οι κεκοιμημένοι, βλέπω ένα φοβερό όραμα! Έναν κάμπο από σιτάρι, αλλά το σιτάρι δεν είχε ξεσταχυάσει ακόμη, μόλις άρχιζε να καλαμιάζει. Εγώ βρισκόμουν έξω από την μάνδρα του χωραφιού και κολλούσα κεριά απ’ έξω στον τοίχο για τους κεκοιμημένους. Αριστερά ήταν ένας τόπος ανώμαλος, κρημνώδης και χέρσος, ο οποίος σειόταν από μία δυνατή βοή, από χιλιάδες φωνές σπαρακτικές, που έκαναν να ραγίζει και η πιο σκληρή καρδιά. Ενώ υπέφερα από το άκουσμα των σπαρακτικών εκείνων φωνών και δεν μπορούσα να εξηγήσω το όραμα, άκουσα μία φωνή να μου λέει: ‘’Ο μεν καρπός με το σπαρμένο σιτάρι, που δεν έχει ξεσταχυάσει, είναι το κοιμητήρι με τις ψυχές των νεκρών που θ’ αναστηθούν. Ο δε τόπος εκείνος, που σείεται από τις σπαρακτικές φωνές, είναι ο τόπος που βρίσκονται οι ψυχές των παιδιών από τις εκτρώσεις’’».

            “Ενώ, λοιπόν, συνήλθα από το όραμα, δεν μπορούσα, όμως, να συνέλθω από τον πόνο που ένιωσα και δεν μπορούσα να πλαγιάσω, για να ξεκουραστώ λίγο, παρ' όλο που ήμουν κατάκοπος από την οδοιπορία και ορθοστασία της προηγούμενης ημέρας!” [Ισαάκ, Βίος, σελ. 295-296].

            Στην δύσκολη εποχή μας ακόμη και οι λεγόμενοι συνειδητοί χριστιανοί, που για τους άλλους έχουν εύκολες τις συμβουλές, επιλέγουν να αναθέτουν την φροντίδα των γερασμένων γονέων τους σε κάποιο ίδρυμα ή σε κάποια αλλοδαπή γυναίκα, η οποία βρίσκεται στην χώρα μας για να εξασφαλίσει το ψωμί των πεινασμένων παιδιών της, προφασιζόμενοι ότι οι ίδιοι δεν μπορούν να τους περιποιηθούν. Ο Γέροντας σε κάποιον που δεν μπορούσε να ανεχθεί τις γκρίνιες και παραξενιές των ηλικιωμένων γονέων του και ήθελε να τους βάλει σε κάποιο γηροκομείο, είπε: “Όχι, παιδί μου. Θα φροντίσετε τους γονείς σας, όπως και εκείνοι σας φρόντισαν με όλες τις δυσκολίες και σας μεγάλωσαν με όλα τα προβλήματα της παιδικής ηλικίας. Αλλιώς, το ίδιο θα κάνουν και τα παιδιά σας και σε σας τους ίδιους” [Ζουρνατζόγλου, Μαρτυρίες Β', σελ. 115