Γέροντα, άκουσα κάποιον να λέη:«Έχω τον λογισμό ότι ο Χριστός θα φερθή με επιείκεια».
Είναι σωστός αυτός ο λογισμός;
– Όταν ο άνθρωπος έχη μεγάλη ταπείνωση, αναγνωρίζη το σφάλμα του,αισθάνεται την ενοχή του σε μεγάλο βαθμό και υποφέρη, τότε ο Χριστός θα φερθή με επιείκεια και θα τον συγχωρήση.«Παιδί μου, θα του πή, μην το σκέφτεσαι πιά· πάει,έληξε». Αν όμως δεν συναισθάνεται την ενοχή του και αναπαύη τον λογισμό του ότι ο Χριστός θα φερθή με επιείκεια και ευσπλαχνία, αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Δηλαδή ο Χριστός θα βραβεύση τους αμαρτωλούς;
Η καλή αναγνώριση του εαυτού μας συγκινεί τον Θεό και μας δίνει βοήθεια θεϊκή και χαρά παραδεισένια. Αν μας βοηθούσε και η μη αναγνώριση, ο Θεός ούτε και αυτήν θα μας την ζητούσε.
– Γέροντα, είπατε «η καλή αναγνώριση» του εαυτού μας· υπάρχει και κακή αναγνώριση;
– Ναί, μπορεί να έχη κανείς λανθασμένη γνώση του εαυτού του, να τον δικαιολογή και να αναπαύη τον λογισμό του. Γι ̓ αυτό, όταν λέω ότι υπάρχει αναγνώριση του σφάλματος, εννοώ ότι υπάρχει έστω και μια μικρή προσπάθεια για διόρθωση. Σού χρωστάω π.χ. πεντακόσιες χιλιάδες δραχμές καί, όταν σε βλέπω, λ έω:«σού χρωστάω και πεντακόσιες χιλιάδες», αλλά δεν με απασχολεί να επιστρέψω το χρέος· απλώς αναγνωρίζω ότι έχω ένα χρέος. Μετά από λίγο πάλι το σκέφτομαι και σού λέω:«ναί, ναί, έχω και ένα χρέος».
Αυτό δεν θα πη αναγνώριση. Όταν αναγνωρίζη κανείς πραγματικά ότι έχει ένα χρέος, δεν κοιμάται· ψάχνει να βρη πώς να το εξοφλήση. Και τότε, όταν λέη «έχω ένα χρέος», πληροφορείται και ο άλλος, από τον τρόπο που το λέει, ότι πράγματι τον απασχολεί το θέμα.

Αγ. Παϊσίου Αγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Γ’«Πνευματικός Αγώνας» ‐ 87 ‐