Tου.Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου 

Γέροντα, χαίρεσαι, όταν αγαπάς.

– Όχι, ανάποδα το είπες! Όταν αγαπάς, χαίρεσαι. Και όταν αυξηθή η αγάπη, τότε ο άνθρωπος δεν ζητάει την χαρά για τον εαυτό του, αλλά θέλει να χαίρωνται οι άλλοι.

– Δηλαδή, Γέροντα, η χαρά απορρέει από κάπου, ενώ η αγάπη υπάρχει από μόνη της;

– Έτσι είναι· η αγάπη υπάρχει από μόνη της, ενώ η χαρά πηγάζει από την αγάπη.

Όταν δίνης την αγάπη, τότε έρχεται η χαρά. Δίνει αγάπη ο άνθρωπος και δέχεται χαρά· ανταμείβεται δηλαδή με την χαρά που νιώθει. Βλέπεις, κάποιος παίρνει ένα πράγμα που του δίνουν και χαίρεται γι᾿ αυτό το ένα. Άλλος τα δίνει όλα και χαίρεται για όλα.

Η χαρά που νιώθει ο άνθρωπος, όταν παίρνη, είναι χαρά ανθρώπινη. Ενώ η χαρά που νιώθει, όταν δίνη, είναι θεϊκή. Η θεϊκή χαρά έρχεται με το δόσιμο!

Καὶ πῶς θὰ καταλάβω, Γέροντα, ἂν στενοχωριέμαι ἀπὸ φιλότιμο;

–Ὅποιος στενοχωριέται ἀπὸ φιλότιμο, ρίχνει τὸ βάρος ἐπάνω του· ἐνῶ, ὅποιος στενοχωριέται ἀπὸ ἐγωισμό, ρίχνει τὸ βάρος στοὺς ἄλλους καὶ λέει ὅτι τὸν ἀδικοῦν. Θίγεται ὁ ἐγωισμός του, κατεβάζει τὰ μοῦτρα, δὲν μιλάει... Νά, σήμερα δυὸ ἀδελφὲς ἔκαναν μιὰ ζημιά. Ἔκανα καὶ στὶς δύο παρατήρηση. Καὶ οἱ δύο λυπήθηκαν καὶ ἔσκυψαν τὸ κεφάλι. Ἡ μία ὅμως λυπήθηκε ἀπὸ φιλότιμο, γιατὶ μὲ στενοχώρησε μὲ τὴν ζημιὰ ποὺ ἔκανε, ἐνῶ ἡ ἄλλη λυπήθηκε ἀπὸ ἐγωισμό. Ἡ πρώτη ντρεπόταν ἀκόμη καὶ νὰ μὲ κοιτάξη. Ἡ ἄλλη, γιὰ νὰ μὴ χάση τὴν ὑπόληψή της, πῆγε ἀμέσως νὰ δικαιολογηθῆ, χωρὶς νὰ ἐξετάση πόσο μεγάλη ἦταν ἡ ζημιά.

Σκέφθηκε: «Ξέπεσα στὰ μάτια τῶν ἄλλων· δὲν θὰ μ ̓ ἔχουν πιὰ ἐμπιστοσύνη.

Πῶς νὰ δικαιολογήσω τώρα τὸ σφάλμα μου, γιὰ νὰ μὴ χάσω τὴν ὑπόληψή μου;».

Ἂν ἀναγνώριζε τὸ σφάλμα της καὶ ἔπαιρνε τὸ βάρος ἐπάνω της, θὰ εἶχε μέσα της παρηγοριά. Αὐτὴ ὅμως προσπάθησε νὰ δικαιολογηθῆ, γι ̓ αὐτὸ ἀνάπαυση μέσα της δὲν εἶχε. Γιατί, ὅταν δικαιολογούμαστε, δίνουμε χῶρο στὸν διάβολο, ὁπότε ἔρχεται, μᾶς κάνει λεπτὴ ἐργασία καὶ μᾶς στενοχωρεῖ· ἐνῶ, ὅταν παίρνουμε ὅλο τὸ βάρος ἐπάνω μας, τότε καὶ ὁ Θεὸς μᾶς παίρνει ὅλο τὸ βάρος. Ἂς κανονίσουμε λοιπὸν ποιό ἀπὸ τὰ δυὸ θὰ διαλέξουμε: τὴν ταπείνωση ποὺ δίνει ἀνάπαυση ἢ τὸν ἐγωισμὸ ποὺ φέρνει στενοχώρια, ἄγχος καὶ ταραχή;

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς» -74-

 

Του.Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου

Ἡ μετάνοια ἔχει μεγάλη δύναμη

«Εἰς ἑαυτὸν ἐλθών...»1

Ο Θεὸς εἶναι πολὺ κοντά μας, ἀλλὰ καὶ πολὺ ψηλά. Γιὰ νὰ «κάμψη» κανεὶς τὸν Θεό, ὥστε νὰ κατεβῆ νὰ μείνη μαζί του, πρέπει νὰ ταπεινωθῆ καὶ νὰ μετανοήση. Τότε ὁ πολυεύσπλαχνος Θεός, βλέποντας τὴν ταπείνωσή του, τὸν ὑψώνει ὣς τοὺς Οὐρανοὺς καὶ τὸν ἀγαπάει πολύ. «Χαρὰ ἔσται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι»2, λέει τὸ Εὐαγγέλιο.Ὁ Θεὸς ἔδωσε στὸν ἄνθρωπο τὸν νοῦ, γιὰ νὰ ἀναλογίζεται τὸ σφάλμα του, νὰ μετανοῆ καὶ νὰ ζητάη συγχώρηση. Ὁ ἀμετανόητος ἄνθρωπος εἶναι σκληρὸ πράγμα.

Εἶναι πολὺ ἀνόητος, ἐπειδὴ δὲν θέλει νὰ μετανοήση, γιὰ νὰ ἀπαλλαγῆ ἀπὸ τὴν μικρὴ κόλαση ποὺ ζῆ, ἡ ὁποία τὸν ὁδηγεῖ στὴν χειρότερη, τὴν αἰώνια. Ἔτσι στερεῖται καὶ τὶς ἐπίγειες παραδεισένιες χαρές, οἱ ὁποῖες συνεχίζουν στὸν Παράδεισο, κοντὰ στὸν Θεό, μὲ τὶς πολὺ μεγαλύτερες χαρές, τὶς αἰώνιες.Ὅσο ὁ ἄνθρωπος βρίσκεται μακριὰ ἀπὸ τὸν Θεό, εἶναι ἐκτὸς ἑαυτοῦ. Βλέπεις, στὸ Εὐαγγέλιο γράφει ὅτι ὁ ἄσωτος υἱὸς «εἰς ἑαυτὸν ἐλθὼν εἶπε· πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου». Δηλαδή, ὅταν συνῆλθε, ὅταν μετάνοιωσε, τότε εἶπε: «Θὰ ἐπιστρέψω στὸν πατέρα μου». Ὅσο ζοῦσε στὴν ἁμαρτία, ἦταν ἐκτὸς ἑαυτοῦ, δὲν ἦταν στὰ λογικά του, γιατὶ ἡ ἁμαρτία εἶναι ἔξω ἀπὸ τὴν λογική.–Γέροντα, ὁ Ἀββᾶς Ἁλώνιος λέει: «Ἐὰν θέλῃ ὁ ἄνθρωπος, ἀπὸ πρωῒ ἕως ἑσπέρας γίνεται εἰς μέτρον θεῖον»3.

Τί ἐννοεῖ;

–Ἡ πνευματικὴ ζωὴ δὲν θέλει χρόνια. Σὲ ἕνα δευτερόλεπτο μπορεῖ νὰ βρεθῆ κανεὶς ἀπὸ τὴν κόλαση στὸν Παράδεισο, ἂν μετανοήση. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι τρεπτός. Μπορεῖ νὰ γίνη ἄγγελος, μπορεῖ νὰ γίνη διάβολος. Πὰ πὰ πά, τί δύναμη ἔχει ἡ μετάνοια! Ἀπορροφᾶ τὴν θεία Χάρη.Ἕναν λογισμὸ ταπεινὸ νὰ φέρη στὸν νοῦ του ὁ ἄνθρωπος, σώθηκε. Ἕναν λογισμὸ ὑπερήφανο νὰ φέρη, ἂν δὲν μετανοήση καὶ τὸν βρῆ ὁ θάνατος, πάει, χάθηκε. Βέβαια, ὁ ταπεινὸς λογισμὸς πρέπει νὰ συνοδεύεται καὶ ἀπὸ τὸν ἐσωτερικὸ ἀναστεναγμό, τὴν ἐσωτερικὴ συντριβή. Γιατὶ ὁ λογισμὸς εἶναι λογισμός, ἀλλὰ ὑπάρχει καὶ ἡ καρδιά. «Ὅλῃ ψυχῇ καὶ διανοίᾳ καὶ καρδίᾳ»4, λέει ὁ ὑμνωδός. Νομίζω ὅμως ὅτι ὁ Ἀββᾶς ἐδῶ ἐννοεῖ μιὰ πιὸ μόνιμη κατάσταση. Χρειάζεται ἕνα διάστημα, γιὰ νὰ φθάση κανεὶς σὲ καλὴ κατάσταση. Σφάλλω, μετανοῶ, συγχωροῦμαι αὐτὴν τὴν στιγμή. Ἂν ἔχω ἀγωνιστικὸ πνεῦμα, μπορῶ σιγὰ-σιγὰ νὰ σταθεροποιήσω μιὰ κατάσταση, ἀλλὰ μέχρι τότε ταλαντεύομαι.

–Γέροντα, ἕνας ἄνθρωπος ἡλικιωμένος μπορεῖ νὰ βοηθήση πνευματικὰ τὸν ἑαυτό του;

–Ναί, ἴσα-ἴσα, ὅταν κανεὶς γεράση, τοῦ δίνεται ἡ δυνατότητα νὰ μετανοήση, γιατὶ φεύγουν οἱ ψευδαισθήσεις. Πρῶτα, ἐπειδὴ εἶχε σωματικὲς δυνάμεις καὶ δὲν δυσκολευόταν, δὲν καταλάβαινε τὶς ἀδυναμίες του καὶ νόμιζε ὅτι βρισκόταν σὲ καλὴ κατάσταση. Τώρα ποὺ ἔχει δυσκολίες καὶ γκρινιάζει, βοηθιέται νὰ καταλάβη ὅτι δὲν εἶναι ἐντάξει, ὅτι χωλαίνει, καὶ νὰ μετανοήση.

Ἂν ἀξιοποιήση πνευματικὰ τὰ λιγώτερα χρόνια τῆς ζωῆς του ποὺ τοῦ ἔμειναν καὶ χρησιμοποιήση καὶ τὴν πεῖρα ποὺ τοῦ ἄφησαν τὰ περισσότερα χρόνια τῆς ζωῆς του ποὺ πέρασαν, δὲν θὰ τὸν ἀφήση ὁ Χριστός, θὰ τὸν ἐλεήση.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Γ’ «Πνευματικὸς Ἀγώνας»-92-

1Λουκ. 15, 17.

2Λουκ. 15, 7.

3Τὸ Γεροντικόν, Ἀββᾶς Ἁλώνιος γ´, σ. 20

.4Ἀπὸ τὸ τρίτο τροπάριο τῆς ζ´ ὠδῆς τοῦ Μεγάλου Παρακλητικοῦ Κανόνος στὴν Παναγίαύναμη